چربی ترانس و عوارض پنهان آن

• توسط : جواد کریمی
• در : ۱۳۹۹-۰۲-۳۰
• در : تغذیه و سلامتی

چربی انواع مختلفی دارد بدترین نوع آن که چربی ترانس نام دارد به شدت برای سلامتی مضر است و میزان استفاده از آن رابطه مستقیمی با کاهش عمر و صدمات جبران ناپذیر آن برای سلامتی دارد. به همین دلیل است که سازمان بهداشت جهانی حذف چربی های ترانس از تمام غذاها در سراسر جهان تا سال ۲۰۲۳ را برنامه ریزی کرده است. در این میان دانمارک نخستین کشوری بود که در سال ۲۰۰۳ استفاده از چربی های ترانس را ممنوع کرد و پس از آن کشورها یکی پس از دیگری مبادرت به انجام آن کردند اما با این همه بسیاری از کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط مانند اکثر کشورهای آفریقایی و آسیای جنوبی همچنان به صورت گسترده از چربی های ترانس در غذاهای خود استفاده می کنند. طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی سالانه افراد زیادی بر اثر بیماریهای قلبی و عروقی شامل حمله قلبی و سکته قلبی جان خود را از دست می دهند که یکی از مهمترین علل آن مصرف بی رویه چربی های ترانس به صورت غذاهای سرخ شده, محصولات پخته شده و فراورده های میان وعده است که موجب افزایش سطوح کلسترول بد در خون می شوند.

چربی ترانس چیست؟

چربی‌های ترانس (trans fats) هنگام افزودن هیدروژن به روغن‌های مایع گیاهی (عمل هیدروژنه کردن)، برای بالابردن نقطه ذوب آنها (جامد کردن) جهت افزایش طول عمر و پایداری شان به وجود می‌آیند البته مقدار کمی چربی ترانس به طور طبیعی و عمدتا در غذاهای با منبع حیوانی نیز یافت می‌شوند. اما بیشترین خطر را ترانس مصنوعی یا ساخته شده توسط انسان ایجاد می کند. چربی‌های ترانس در روغن‌های شیرینی‌پزی، روغن نباتی جامد، مارگارین ها ، شیرینی‌‌جات، غذاهای حاضری، غذاهای سرخ شده مثل پیراشکی و سیب زمینی سرخ کرده، و سایر غذاهایی که با روغن‌های هیدروژنه ، پخته یا سرخ شده‌اند، یافت می‌شوند. تا پیش از سال ۱۹۹۰، اطلاعات ما درباره اثرات چربی های ترانس بر سلامت انسان بسیار کم بود، از این رو شرکت ها به واسطه قیمت ارزان، راحتی در استفاده و طول عمر بالا و بهتر کردن طعم غذا به صورت گسترده از آنها استفاده می کردند. اما با پیشرفت علم و گسترش تحقیقات، دانشمندان دریافتند که این چربی‌ ها نه تنها سالم نیستند، بلکه هم کلسترول بد (LDL) را بالا می‌برند و هم کلسترول خوب (HDL) را پایین می‌‌آورند، و به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهند.

چربی ترانس چیست؟

غذاهایی که بالاترین میزان چربی ترانس را دارند:

• غذاهای آماده مانند سیب زمینی سرخ کرده
• برخی از مواد روی نان مانند مارگارین, یا کره بادام زمینی
• برخی میان وعده ها مانند چیپس, کراکر، و کوکی
• غذاهای سرخ شده مانند مرغ سرخ شده، حلقه های پیاز و ناگت
• خمیر فریز شده و محصولاتی مثل بیسکوییتها و کیکهای بسته بندی
• خامه غیر لبنی
• کیک از پیش آماده شده
• محصولات پیش آماده مانند پای ها, خمیر پیتزا و خمیر کلوچه
• بعضی از شیرینی ها، دونات ها و پیراشکی ها

غذاهایی که بالاترین میزان چربی ترانس را دارند

عوارض چربی های ترانس

بیشتر مطالعات درباره چربی های ترانس به نتایج مشابه زیر رسیده اند:

• افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی
• افزایش سکته و حمله قلبی
• افزایش خطر دیابت
• التهاب سیستمیک
• کاهش سیالیت غشا
• افزایش سطوح لیپیدهای سرم و شاخص های التهابی

عوارض چربی های ترانس

همچنین اسیدهای چرب ترانس عمدتا بر پایه اسید واكسنیك و اسید الائیدیك بوده که سبب بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان روده و سینه، زایمان زودرس، اختلال بینایی در اطفال، چاقی و آلرژی می‌شود.

راهکار

بررسی برچسب مواد مغذی پشت بسته غذایی مهم است پس حتما این کار را انجام دهید. این برچسب مقدار چربی های ترانس را در محصول غذایی نشان دهد البته اگر مقدار چربی های ترانس کم تر از ۳ / ۳ میلیگرم باشد, تولید کنندگان مواد غذایی ممکن است به طور خاص محتوای چربی ترانس را روی بسته بندی فهرست نکنند راه دبگر برای کاهش مصرف چربی های ترانس آن است که به دنبال ” روغن های نسبتاً هیدروژنه ” در لیست مواد اولیه باشید.